BOMEN
BOMEN, HEESTERS, STRUIKENWat voor bomen zou u graag op uw landgoed zien? Zijn dat fruitbomen, notenbomen, andere loofbomen, groenblijvende bomen, of een gemengde samenstelling? En wat voor heesters en struiken zou u aanplanten?
OPENBAAR GROEN
In de lente en zomer staat Nederland er mooi bij qua openbaar groen. Er is veel biodiversiteit en er zijn veel deskundigen mee begaan. Het is echter opvallend dat er in Nederland relatief weinig groenblijvende bomen zijn.
In de herfst wanneer de bladeren naar beneden dwarrelen, worden al snel de kale takken van veel bomen zichtbaar. En dat is dan het kale beeld wat ons landschap bepaalt voor de daaropvolgende 6 maanden. Te weten vanaf het midden van de herfstperiode (oktober) tot na de eerste lente weken (april).
Dus voor de helft van het jaar is Nederland voor een groot gedeelte kaal, en dat wordt nog eens geaccentueerd door de vele weilanden die mooi groen met gras worden gehouden, voor het grazende vee, maar waar verder geen bomen te bekennen zijn.
TEELTPLAN
Veel bladverliezende bomen in Nederland produceren in de zomer geen fruit of noten. Er zijn in Nederland ook nog eens veel uitheemse boomsoorten geplaatst, die tevens niet voedseldragend zijn. In zekere zin kijken wij aan tegen het teeltplan van zo’n twintig, tot vijftig, tot honderd jaar geleden, en eeuwenoude bomen zijn een zeldzaamheid.
Tegenwoordig is het ook de vraag wat van dat voormalige teeltplan over is, gezien de toegenomen commerciële houtkap en de biomassa centrales. Maar nu kijken we dus grotendeels aan tegen loofbomen die bladverliezend zijn en geen voedsel produceren voor mensen en in mindere mate voor dieren.
BLADVERLIEZEND & GEEN VOEDSEL
Hieronder volgen een aantal voorbeelden van bomen die bladverliezend in herfst en winter zijn, en die tevens geen voedsel produceren.
UITHEEMSE BOOM SOORTEN
Denk bijvoorbeeld aan uitheemse bomen zoals de Canadese Populier, die goede sier maken als zij groot gegroeid zijn en een statige indruk wekken, helemaal in de zomer met hun prachtig ruisend bladerdak in de wind, waaronder verkoeling gezocht kan worden in de zinderende zon.
DE PLATAAN
Ook de Plataan is een uitheemse boom, die snel herkend kan worden aan de in groen en bruin tinten gevlekte bast. Het zijn bomen die het goed doen in Nederland. Er zijn zo’n 9 soorten afkomstig van over de gehele wereld, uit Mexico, Laos en Vietnam, de Westerse Plataan uit Amerika (Platanus Occidentalis) en de Oosterse Plataan (Platanus Orientalis) uit de Balkan en Klein-Azië, en van Italië tot Iran.
De Plataan met de kenmerkende bast.
PARK-, LAAN, EN STRAAT BOMEN
Platanen en ook de eerder genoemde Canadese Populier worden in Nederland vaak aangeplant als park-, laan- en straatboom, vanwege de sier en ook het schaduwrijk bladerdak.
De gewoonte om uitheemse bomen te planten stamt wellicht uit de periode waar rijke edelen bemiddeld genoeg waren om met paard en wagen het Europese continent te bereizen, en wellicht ook met zeilschepen de wereldzeeën te bevaren, alwaar zij elders deze mooie bomen ontdekten en terug meenamen.
Close-up van de mooi gestructureerde schors, bast van de stam van de Plataan, die afbladdeert en vleksgewijs in diverse tinten groen en bruin kleurt.
ZUURSTOF, CO2, NESTEN.
En alhoewel platanen en populieren dus bladverliezend zijn in de herst en winter, en tevens geen voedsel produceren, leveren de bomen wél zuurstof in de zomer en absorberen CO2. Tevens bieden de bomen nestgelegenheid voor vogels in lente en zomer, en zijn de bomen een voedselbron voor kleinere bodem-diersoorten en insecten.
INHEEMSE BOOMSOORTEN
Het bovenstaande geldt tevens voor vele inheemse bomen zoals bijvoorbeeld de Berk herkenbaar aan de prachtig witte bast.
Stam van de Papier Berk (Betula Papyrifera).
Deze heeft licht gekleurde ringen in de witte bast welke op sommige plekken krullend afbladdert, als papier.
Dit groeit gelukkig later weer aan!
DE PAPIER BERK
DE EUROPESE BERK
De Europese witte berk (Betula Pendula), deze heeft een gladde witte bast met amandelvormige ovale vlekken in de vorm van ogen.
De Berken op de foto hieronder staan op een onderlinge afstand van 10 tot 15 meter. Deze bomen komen al van oudsher voor in Nederland. Zo is er bijvoorbeeld ook een plaatsnaam ‘Berkhout’ in Noord Holland.
Het blad van de Europese berk (Betula Pendula).
Het herfstblad van de Europese berk.
De Europese Berk heeft net als de Papier Berk geribbelde horizontale strepen over de bast. Deze bladderen echter niet af zoals bij de Papier Berk.
MEER INHEEMSE BOOMSOORTEN
Een andere inheemse soort (naast de Berk), is de Esdoorn (foto van de esdoorn-zaden hieronder). Overigens eten er wel kleine grond-dieren van de zaden van de Esdoorn, zoals veldmuizen. Van de Esdoorn hebben we eveneens meerdere soorten. (Gewone-esdoorn, Noorse esdoorn, Papier-esdoorn, Veld-esdoorn of Spaanse-aak).
Deze zaden van de Esdoorn zijn eind September bijna rijp. Ze worden ook wel ‘helikopter zaden’ genoemd, omdat ze in paren van twee met een circulerende beweging van de vleugels naar beneden dwarrelen, wat aan de roterende bladen van een helikopter doet denken.
Nog meer blad-verliezende boom-soorten die tevens geen tot weinig voedsel leveren zijn:
De diverse Els soorten (Witte-els of Grauwe-els, Zwarte-els, Groene-els),
De diverse Linde soorten (Hollandse-linde, Winter-linde, Zomer-linde),
De ‘Sier’ Kastanje (zijnde de wilde-kastanje of paarde-kastanje met wit- en roze bloesem),
De Populier (Balsem-populier, Ratel-populier, Zwarte-populier),
De Wilg (Grauwe-wilg, Water-wilg, Kraak-wilg, Schiet-wilg, ‘Sier’-wilg (treurwilg), Teen- of Kat-wilg, Laurier-wilg.
De Sierwilg (Salix Pendula, Genera: Salix, Salicaceae -Wilgenfamilie) siert menig vijver met de prachtig afhangende gesluierde takken, die vaak meedeinen op de wind. Het ‘Pendula’ duidt op het heen en weer bewegen in de wind.
SMAKEN VERSCHILLEN
Er zijn nog veel meer boomsoorten in Nederland die zowel blad-verliezend als niet-voedsel-dragend zijn. Veel er van worden ook geplaatst als sierboom, vanwege mooie bloei (bloesems in de lente, of mooi gekleurde -maar niet voor mensen eetbare- bessen in de herfst), of vanwege de bladvorm, zoals de ‘Sier’-kastanje met prachtige bloesem en blad.
Smaken verschillen wat betreft de keuze voor het aanplanten van boom-soorten. Veel van genoemde boom-soorten zullen behouden blijven in Nederland. Echter zal wellicht in de toekomst door de bewoners van hectaren-dorpen en van ons land, vaker gekozen worden voor bomen die tevens voedsel produceren en/of groen blijven het gehele jaar door.
De prachtige bloei van de uitheemse ‘Sier’-kastanje, of ‘Bloesem’-kastanje, van oudsher ook wel ‘Wilde’-kastanje genoemd, of ‘Paarde’-kastanje.
De kastanjes die deze boom in de herfst produceert zijn echter niet eetbaar, ook niet voor paarden.
De bloesems in het voorjaar worden wel bezocht door bijen die daarvan honing produceren. Eind Oktober verliest deze boom het grote blad.
EN&OF
Het zou kunnen gebeuren dat bewoners van familie-domeinen vaker kiezen voor voedsel-dragende bomen en&of groen-blijvende bomen om praktische redenen.
Het ‘en&of’ is een keuze die voor het één en&of het ander gemaakt kan worden.
Zo verliezen alle voedselbomen in Nederland het blad. Dat geldt voor alle fruit- en noten bomen. Deze bomen produceren echter gedurende een paar maanden veel fruit en noten, waarvan voor de winter ook voorraden kunnen worden aangelegd. Net zoals de Eekhoorns doen!
TWEEDE SELECTIE
Als u dus naast fruit- en notenbomen ook groenblijvende bomen op uw landgoed wilt, kunt u een tweede selectie maken.
Stel dat u een omheining wil die in de winter visueel ook een dichte haag te zien geeft (dus geen bladverliezende bomen), en die tevens de wind tegenhoudt, dan zijn bijvoorbeeld groenblijvende coniferen een uitkomst.
Van een aantal coniferen zijn de zaden ook eetbaar voor mensen, zoals van de Denneboom. Het zou derhalve logisch zijn als veel mensen kiezen voor een conifeer die dus het gehele jaar groen blijft, én daarnaast ook nog eetbare zaden produceert.
Het mooie van het concept van de familie-domeinen is dat elke familie een eigen keus kan maken voor de aan te planten boomsoorten.
Dat geldt voor zowel de kwart hectare bos op elk hectare perceel, alsmede de groene omheining van de hectaren. waardoor er dus een grote variëteit aan boomsoorten te zien is.